21 czerwca 2024
Kościelisko to podhalańska wieś o charakterze wypoczynkowym, która stanowi doskonałą bazę wypadową do zwiedzania Tatrzańskiego Parku Narodowego, Pogórza Gubałowskiego i okolicznych miejscowości, w tym Zakopanego i Chochołowa. Choć miejscowość może sprawiać wrażenie niepozornej, to jednak nie brakuje tutaj interesujących (a nawet tajemniczych) miejsc i okazji do opowiadania zajmujących historii. Jakie ciekawostki o Kościelisku warto poznać przed przyjazdem w te rejony?
Na początku Kościelisko stanowiło część Zakopanego. Od 1867 roku wieś uzyskała autonomię, natomiast w latach 70. XX wieku tworzyła wspólną gminę z miejscowościami Witów, Dzianisz i Chochołów. Później wszystkie wsie zostały na jakiś czas włączone do Gminy Tatrzańskiej. Od 1994 roku Kościelisko funkcjonuje jako samodzielna gmina, w skład której wchodzą Witów, Dzianisz i Kościelisko.
Jakie ciekawostki o Kościelisku mogą przydać się podczas urlopu? Otóż warto wiedzieć, że miejscowość była niegdyś podzielona na 21 osad pasterskich, których nazw używa się do dzisiaj. Znajomość części Kościeliska ułatwia rozeznanie się w terenie, zwłaszcza gdy trzeba zapytać o drogę rodowitego mieszkańca wsi. Do zapamiętania mamy takie nazwy jak: Antałówka, Blachówka, Budzówka, Butorów, Chotarz, Czajki, Górkowka, Gronik, Groń, Karpielówka, Kierpcówka, Kiry, Nędzówka, Pająkówka, Pitoniówka, Rysulówka, Sobiczkowa, Staszelówka, Sywarne, Szeligówka i Wojdyłówka.
W dawnych czasach wieś Kościelisko rozwijała się dzięki górnictwu. W latach 1502-1537 w Dolinie Kościeliskiej poszukiwano cennych metali: złota, srebra i miedzi, natomiast dwa stulecia później wydobywano rudy żelaza. Szlak prowadzący z Doliny Kościeliskiej (Droga pod Reglami) służył do transportowania surowca do huty w Kuźnicach, czyli dzisiejszej części Zakopanego.
Ciekawostki o Kościelisku nawiązują również do poszukiwaczy skarbów, którzy w XVIII wieku ściągali do Tatr. Śmiałkowie wędrowali po górach, a nawet zapuszczali się w głąb jaskiń i sztolni. Posługiwali się przy tym wskazówkami wyrytymi w skałach, które przedstawiały daty, nazwiska, a także symbole (krzyże, strzały). Wiele znaków poszukiwaczy skarbów odkryto w Dolinie Kościeliskiej, m.in. w rejonie Kończystej Turni, Wąwozu Kraków, Żlebu pod Wysranki i Gubalca. Niestety większość znaków pozarastała roślinnością lub uległa zniszczeniu.
Spokój, bliskość natury i piękne widoki sprawiły, że Kościelisko stało się ulubionym miejscem dla przedstawicieli bohemy. Bywali tutaj również politycy, w tym m.in. Józef Piłsudski, Ignacy Mościcki i Stanisław Wojciechowski. W górach zakochała się także aktorka Adrianna Godlewska, która namówiła swojego męża Wojciecha Młynarskiego na wybudowanie willi w Kościelisku. Dom dla swojej rodziny wybudował tu również lider zespołu Zakopower - Sebastian Karpiel-Bułecka.
Istnieją również mniej znane ciekawostki o Kościelisku. W 1902 roku na zboczach Gubałówki wybudowano nowoczesne sanatorium przeciwgruźlicze, które było wyposażone we własną salę koncertową, teatr, bibliotekę, a także własną elektrownię i kanalizację. Inicjatorem pomysłu, a zarazem głównym akcjonariuszem, był Ignacy Jan Paderewski. W radzie nadzorczej ośrodka w Kościelisku zasiadały również inne osobistości, w tym m.in. Maria Skłodowska-Curie (która zresztą przekazała część swojej Nagrody Nobla na wsparcie projektu) i Henryk Sienkiewicz.
Jako przykład ciekawostki o Kościelisku można podać zamiłowanie mieszkańców do zimowych aktywności. Podczas gdy Zakopane kojarzy się ze skokami narciarskimi, Kościelisko może pochwalić się długa tradycją biegów narciarskich. Nic w tym dziwnego, ponieważ wspaniałe zimowe warunki i ciągnące się kilometrami trasy narciarskie wręcz zachęcają do spróbowania swoich sił w konkurencjach olimpijskich. Zresztą z Kościeliska wywodzi się wielu sportowców obu płci, którzy brali udział w światowych igrzyskach i byli wielokrotnymi mistrzami Polski. Oto kilka przykładów:
Nawet najciekawsze ciekawostki o Kościelisku nie zastąpią wrażeń, jakie czekają na turystów na miejscu. Wieś stanowi świetną bazę wypadową do zwiedzania Zachodnich Tatr (niektórzy uważają, że jest to najpiękniejsza część polskich gór), a szczególnie malowniczych dolin tatrzańskich: Chochołowskiej, Kościeliskiej, Małej Łąki i Lejowej. To właśnie tutaj wczesną wiosną warto przyjechać na "krokusowe safari", a latem można podreptać po górach w kameralnym towarzystwie. Kościelisko jest łaskawe także dla osób początkujących, ponieważ w sezonie są tutaj znacznie mniejsze tłumy niż w Tatrach Wysokich, a w miarę łagodne podejścia oswajają z wysokością i wysiłkiem.
Niepozorne Kościelisko jako bohater drugiego planu? Tak, mieszkańcy wsi mogli wielokrotnie zobaczyć znajome miejsca na małym i dużym ekranie. Trudno się temu dziwić, ponieważ rozległe przestrzenie i wspaniałe górskie pejzaże to gotowy plan zdjęciowy. Kościelisko "zagrało" zarówno w komediach ("Jeszcze raz", "Ja wam pokażę"), jak i kinie akcji ("Ekstradycja", "Girl Guide", "Demony wojny wg Goi"). W okolicy powstawały również ujęcia do kultowych produkcji, takich jak "Janosik" czy "Potop". Co ciekawe, kinomaniacy (i nie tylko) mogą udać się na zorganizowaną wycieczkę z przewodnikiem szlakiem filmowych plenerów Kościeliska.
Ostatnim przykładem ciekawostki o Kościelisku jest Kaplica pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Prędówce. Sama kapliczka jest ładnie odrestaurowana, jednak największe wrażenie robi jej usytuowanie. Jest to jeden z ciekawszych punktów widokowych w okolicy, z którego można podziwiać panoramę Tatr. Jak tu dotrzeć? Najpierw należy zlokalizować drewniany kościół na ulicy Nędzy Kubińca, a następnie zaraz za nim skręcić w prawo. Po przejechaniu kilkudziesięciu metrów znów należy skręcić w prawo, a następnie trzeba piąć się do góry asfaltową drogą. Na miejscu znajduje się ławeczka, na której można odpocząć i nabrać sił na odkrywanie kolejnych tajemnic Kościeliska.
